Posiadacze niemieckiego paszportu mogą uważać się za szczęściarzy, ponieważ prawie cały świat stoi przed nimi otworem. Obywatele Niemiec mogą podróżować do 194 krajów na świecie bez konieczności wnioskowania o wizę, czy jej opłacania. Jednak, aby móc być posiadaczem niemieckiego paszportu, musisz mieć nadane obywatelstwo. Kto ma taką możliwość i jakie wymagania musi spełnić? Sprawdź!
Niemieckie prawo dotyczące obywatelstwa opiera się zasadniczo na tzw. zasadzie pochodzenia. Oznacza to, że co do zasady obywatelstwo niemieckie nie jest nabywane przez urodzenie w Niemczech, ale przez pochodzenie od niemieckiego przodka. Możesz zatem nabyć obywatelstwo poprzez::
- urodzenie w związku małżeńskim
Od 1 stycznia 1975 roku możliwe jest nabycie obywatelstwa niemieckiego, jeśli jedno z rodziców, tj. ojciec lub matka, jest Niemcem.
- urodzenie w związku pozamałżeńskim
Dzieci urodzone poza związkiem małżeńskim z niemiecką matką nabywają obywatelstwo niemieckie za pośrednictwem matki od dnia 1 stycznia 1914 r. Dzieci urodzone poza związkiem małżeńskim z niemieckim ojcem mogą nabyć obywatelstwo niemieckie dopiero od 1 lipca 1993 roku, pod warunkiem, że nastąpiło ważne uznanie ojcostwa lub ustalenie ojcostwa ma miejsce przed osiągnięciem przez dziecko wieku 23 lat. Dzieci te mogą również kwalifikować się do naturalizacji.
- urodzenie na terenie Republiki Federalnej Niemiec dziecka cudzoziemców
Od 2000 roku zasada miejsca urodzenia (ius soli) ma zastosowanie do dzieci urodzonych w Niemczech przez zagranicznych rodziców. Oznacza to, że co najmniej jedno z rodziców musi legalnie mieszkać w Niemczech od ośmiu lat i posiadać stałe prawo pobytu w momencie urodzenia. Oznacza to, że gdy dzieci rodzą się w Niemczech, nabywają obywatelstwo niemieckie razem z obywatelstwem swoich rodziców.
Od 20 grudnia 2014 r. możesz zachować oba obywatelstwa, jeśli dorastałeś w Niemczech (warunki: mieszka w Niemczech od ośmiu lat lub
uczęszczał do szkoły w Niemczech przez sześć lat lub
posiada dyplom ukończenia szkoły uzyskany w Niemczech lub ukończył szkolenie zawodowe w Niemczech). Tylko ci, którzy nie dorastali na terenie RFN, muszą wybrać między obywatelstwem niemieckim a zagranicznym po osiągnięciu wieku 21 lat.
Niemcy Ius-soli, którzy dorastali za granicą i nie spełniają wyżej wymienionych wymogów, są zobowiązani do wyboru między niemieckim a zagranicznym obywatelstwem swoich rodziców po osiągnięciu wieku 21 lat (tzw. obowiązek opcji – Optionspflicht).
- adopcję
Od 1 stycznia 1977 roku obywatelstwo niemieckie można również nabyć poprzez adopcję przez niemieckiego rodzica.
- legitymizację
Legitymizacja to późniejsze małżeństwo rodziców dziecka urodzonego poza związkiem małżeńskim. Od 1 stycznia 1914 roku do 30 czerwca 1998 roku obywatelstwo niemieckie można było również nabyć w drodze legitymizacji. Aktualnie prawo to już nie ma zastosowania.
- zawarcie związku małżeńskiego obcokrajowca z obywatelem Niemiec
W przypadku małżeństw zawartych między 24 sierpnia 1957 roku a 31 grudnia 1969 roku możliwe było nabycie obywatelstwa niemieckiego poprzez złożenie oświadczenia w momencie zawarcia małżeństwa lub później.
Od 1 stycznia 1970 r. małżeństwo nie jest już automatycznym powodem nabycia obywatelstwa. Jednakże małżonkowie obywateli niemieckich mogą ubiegać się o naturalizację z zagranicy pod pewnymi warunkami.
Uwaga!
Specjalne przepisy mają również zastosowanie do członków mniejszości niemieckich w Europie Środkowej i Wschodniej, którzy mogli uzyskać obywatelstwo niemieckie w drodze zbiorowej naturalizacji podczas II wojny światowej. W takim wypadku konieczny jest wniosek o ustalenie obywatelstwa.
Ustalenie i uznanie obywatelstwa, czyli Staatsangehörigkeitsanerkennung
W postępowaniu o ustalenie obywatelstwa niemieckiego musisz udowodnić nabycie obywatelstwa niemieckiego, przedstawiając odpowiednie dokumenty (akty stanu cywilnego, dokumenty potwierdzające miejsce zamieszkania i inne). Zazwyczaj należy udowodnić pochodzenie od niemieckich przodków począwszy od roku 1914. Jeśli weryfikacja zakończy się pozytywnie, otrzymasz urzędowe potwierdzenie obywatelstwa. Dla Niemców mieszkających za granicą urzędem właściwym w sprawach obywatelstwa jest Federalny Urząd Administracyjny (BVA) w Kolonii. To właśnie tam powinieneś złożyć odpowiedni wniosek – drogą pocztową lub osobiście za pośrednictwem konsulatu właściwego dla Twojego miejsca zamieszkania.
Naturalizacja osób niemających niemieckich przodków, czyli Einbürgerung
Nie tylko niemieckie korzenie umożliwiają uzyskanie obywatelstwa niemieckiego. Istnieje jeszcze kilka innych przesłanek, dzięki którym możesz wnioskować o naturalizację w Niemczech.
Kiedy mam prawo do naturalizacji?
Istnieje wiele sposobów na uzyskanie niemieckiego obywatelstwa. Zasadniczo musisz spełnić następujące wymagania, aby kwalifikować się do naturalizacji:
- Mieszkasz na stałe i legalnie w Niemczech od ośmiu lat.
„Stale” oznacza, że centrum Twojego życia znajduje się w Republice Federalnej Niemiec od co najmniej ośmiu lat. Oznacza to, że spędziłeś ten czas tam bez przerwy i nadal tam mieszkasz.
„Legalnie” oznacza, że w tym czasie posiadałeś tytuł pobytowy – na przykład zezwolenie na pobyt lub zezwolenie na osiedlenie się. Jeśli przebywałeś w Niemczech jako obywatel UE bez specjalnego tytułu pobytowego, również spełniasz ten wymóg.
- Możesz potwierdzić swoją tożsamość.
Organ naturalizacyjny musi zweryfikować Twoją tożsamość i poprzednie obywatelstwo. W tym celu należy okazać paszport biometryczny lub inny dokument tożsamości ze zdjęciem (np. dowód osobisty). Organ sprawdzi również Twoje aktualne obywatelstwo.
Jeśli nie możesz okazać paszportu, istnieją inne sposoby udowodnienia swojej tożsamości, np. za pomocą innych dokumentów publicznych z kraju pochodzenia, które zawierają cechy biometryczne. Należą do nich m.in. prawo jazdy, legitymacja służbowa, wojskowy dowód osobisty lub akt stanu cywilnego ze zdjęciem. Nie możesz uzyskać tych dokumentów? W takim razie istnieją inne dokumenty z kraju pochodzenia, takie jak akt urodzenia, akt chrztu, akt małżeństwa, zaświadczenie o rejestracji lub świadectwa szkolne.
Bezpaństwowcy (nie mający aktualnie obywatelstwa) mogą potwierdzić swoją tożsamość za pomocą dokumentu podróży dla bezpaństwowców.
- Posiadasz nieograniczone prawo pobytu lub zezwolenie na pobyt stały.
Spełniasz ten warunek, jeśli posiadasz zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt stały w UE oraz jesteś uprawniony do swobodnego przemieszczania się jako obywatel UE, lub członek rodziny takiej osoby. Tymczasowe zezwolenie na pobyt może być również wystarczające do uzyskania prawa do naturalizacji. Na przykład, jeśli pracujesz jako wykwalifikowany pracownik w Niemczech lub ponieważ zezwolenie na pobyt zostało wydane w celu połączenia rodziny. Zezwolenie na pobyt jest również wystarczające dla osób uprawnionych do azylu lub ochrony międzynarodowej oraz w przypadku niektórych innych pobytów humanitarnych w celu naturalizacji.
Uwaga!
Jeśli przebywasz w Niemczech w celu podjęcia studiów, odbycia szkolenia lub ze względów humanitarnych, zezwolenie na pobyt czasowy nie jest wystarczające do naturalizacji. Masz jednak duże szanse na spełnienie wymogów naturalizacji w najbliższym czasie.
- Jesteś w stanie utrzymać siebie i osoby pozostające na Twoim utrzymaniu – bez zasiłku socjalnego lub zasiłku dla bezrobotnych (“Bürgergeld”).
Mówiąc prościej, oznacza to, że możesz wykorzystać swój dochód do opłacenia żywności, odzieży i zakwaterowania dla siebie i swojej rodziny. Dochód obejmuje na przykład wynagrodzenie z pracy, dochód jako przedsiębiorca lub alimenty, które musi płacić rozwiedziony partner. Nie możesz jednak otrzymywać żadnych świadczeń z urzędu pracy lub opieki społecznej (pomoc społeczna, zasiłek dla bezrobotnych lub zasiłek socjalny).
Nie ma to zastosowania, tylko wtedy, gdy nie masz własnego dochodu nie z własnej winy. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy jesteś bezrobotny, ponieważ zostałeś zwolniony z przyczyn związanych z pracą i możesz udowodnić, że podjąłeś wysiłki w celu znalezienia nowej pracy. Lub jeśli opiekujesz się małymi dziećmi w domu i dlatego nie jesteś jeszcze w stanie pracować (ponownie). Wówczas nadal możesz być uprawniony do naturalizacji.
Wskazówka:
Inne świadczenia socjalne, takie jak zasiłek rodzinny Kindergeld, emerytura, zasiłek dla bezrobotnych, BAföG nie mają wpływu na prawo do naturalizacji.
- Posiadasz wystarczającą znajomość języka niemieckiego
W teście z języka niemieckiego dla imigrantów wymagany jest co najmniej poziom B1. B1 oznacza, że możesz samodzielnie posługiwać się językiem niemieckim, ale nie musisz mówić i pisać perfekcyjnie po niemiecku. Aby udowodnić znajomość języka, powinieneś przedłożyć zaświadczenie lub dyplom, np. zaświadczenie potwierdzające pomyślne ukończenie kursu językowego, zaświadczenie o zdanym egzaminie z języka niemieckiego dla imigrantów lub równoważny, lub wyższy dyplom językowy, zaświadczenie o uczęszczaniu do niemieckojęzycznej szkoły przez co najmniej cztery lata (promocja) niemieckie świadectwo ukończenia szkoły średniej lub równoważne niemieckie świadectwo ukończenia szkoły, dyplom ukończenia niemieckojęzycznego uniwersytetu (technicznego).
Jeśli nie możesz dostarczyć żadnego z tych dokumentów, a urząd naturalizacyjny sam sprawdził Twoją znajomość języka niemieckiego, może zrezygnować z konieczności przedłożenia dowodu. Jeśli natomiast ma wątpliwości, może poprosić Cię o przystąpienie do testu językowego. Może się on odbyć na przykład w centrum edukacji dla dorosłych.
- Posiadasz wystarczającą wiedzę na temat porządku prawnego i społecznego oraz warunków życia w Niemczech.
Musisz być w stanie odpowiedzieć na proste pytania dotyczące niemieckiego systemu prawnego, kultury i historii. Obejmuje to pytania dotyczące wartości demokratycznych w Niemczech, zasad państwa konstytucyjnego, równych praw, tolerancji i wolności religijnej. Pytania te są zadawane w teście naturalizacyjnym.
- Opowiadasz się za wolnym i demokratycznym porządkiem podstawowym Republiki Federalnej Niemiec.
Podczas naturalizacji musisz zadeklarować swoje zaangażowanie na rzecz wolnego i demokratycznego porządku Republiki Federalnej Niemiec. W ten sposób oświadczasz, że będziesz przestrzegać Ustawy Zasadniczej i prawa Republiki Federalnej Niemiec. Oświadczasz również, że nie będziesz szkodzić Republice Federalnej Niemiec. Przed otrzymaniem zaświadczenia o naturalizacji należy złożyć pisemne zobowiązanie, które później należy wypowiedzieć również ustnie w formie uroczystego oświadczenia.
- Jesteś w stanie zintegrować się z niemieckim stylem życia.
Oznacza to, że musisz przestrzegać niemieckiego prawa i nie tylko znać zasady porządku prawnego i społecznego w Niemczech, ale także je akceptować. Jeśli na przykład dana osoba pozostaje w związku małżeńskim z kilkoma osobami jednocześnie na mocy prawa obcego (tzw. małżeństwo poligamiczne), nie jest to zgodne z niemieckimi warunkami życia i wyklucza naturalizację.
- Nie zostałeś skazany za przestępstwo.
Jeśli zostałeś skazany za przestępstwo w kraju lub za granicą, naturalizacja nie jest możliwa. Jeśli jesteś karany lub toczy się przeciwko Tobie postępowanie karne, lub przygotowawcze, musisz poinformować o tym organ naturalizacyjny. Następnie organ ten czeka do zakończenia dochodzenia lub podjęcia decyzji przez sąd.
Jedynymi wyjątkami są wyroki skazujące za drobne przestępstwa, takie jak wyroki na mocy ustawy o sądach dla nieletnich, grzywny do 90 stawek dziennych lub wyroki więzienia w zawieszeniu do trzech miesięcy, jeśli wyrok został wydany po upływie okresu próbnego.
Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy w wyroku skazującym za przestępstwo stwierdzono motywy rasistowskie, ksenofobiczne, antysemickie lub nieludzkie. W takim przypadku naturalizacja nie jest możliwa.
Wyroki skazujące usunięte z rejestru nie mają znaczenia.
- Zasadniczo musisz utracić lub zrzec się poprzedniego obywatelstwa w momencie naturalizacji.
Naturalizując się, zasadniczo nie możesz zachować swojego poprzedniego obywatelstwa. Albo automatycznie tracisz obywatelstwo kraju pochodzenia, albo musisz się go dobrowolnie zrzec.
Aby zrezygnować z poprzedniego obywatelstwa, należy skontaktować się z władzami w kraju pochodzenia. W większości przypadków zwykłe oświadczenie nie wystarczy. Wiele krajów wymaga złożenia formalnego wniosku. Należy go złożyć do właściwego organu zgodnie z prawem kraju pochodzenia. Często jest to placówka dyplomatyczna za granicą.
Niektóre kraje natomiast automatycznie przestają uważać ludzi za swoich obywateli, jeśli naturalizują się w innym kraju. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, nie musisz robić nic więcej. Organ naturalizacyjny może co najwyżej zażądać zaświadczenia potwierdzającego utratę poprzedniego obywatelstwa.
Wskazówka:
Obywatele Polski muszą złożyć wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą go do Prezydenta RP za pośrednictwem wojewody, a osoby zamieszkałe za granicą za pośrednictwem konsula.
Gdzie złożyć wniosek o naturalizację?
Odpowiedni wniosek musisz złożyć do organu ds. naturalizacji właściwego dla miejsca zamieszkania. W przypadku dzieci i młodzieży w wieku poniżej 16 lat wniosek muszą złożyć rodzice.
Dowiesz się, który urząd jest odpowiedzialny za Twoją naturalizację w urzędzie miasta lub dzielnicy Twojego miejsca zamieszkania, w urzędzie ds. cudzoziemców lub w centrum doradztwa migracyjnego dla dorosłych imigrantów, lub w służbach migracyjnych dla młodzieży.
Osoby mieszkające na stałe za granicą mogą uzyskać naturalizację tylko w wyjątkowych przypadkach. Odpowiedzialny za nie jest Federalny Urząd Administracji w Kolonii. Pierwszym punktem kontaktowym może być lokalny niemiecki urząd za granicą (ambasada, konsulat generalny lub inny urząd konsularny). Tam również można ubiegać się o nadanie obywatelstwa, jeśli posiada się niemiecki korzenie.
Test naturalizacyjny
Kolejnym punktem na drodze do uzyskania niemieckiego jest pomyślne zdanie testu naturalizacyjnego, który pozwala wykazać się wiedzą na temat porządku prawnego i społecznego oraz warunków życia w Niemczech, co jest niezbędne do uzyskania naturalizacji w Niemczech. Na test możesz zarejestrować się w centrach egzaminacyjnych Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców.
Jak wygląda test?
Podczas testu otrzymasz książeczkę testową z 33 pytaniami. Na udzielenie odpowiedzi masz 60 minut. W każdym pytaniu należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród czterech możliwych. Jeśli odpowiesz poprawnie na co najmniej 17 pytań, zdasz test. Następnie otrzymasz zaświadczenie z Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców potwierdzające wynik testu.
Możesz użyć tego zaświadczenia, aby udowodnić swoją wiedzę obywatelską przed organem naturalizacyjnym. Jeśli odpowiedziałeś poprawnie na mniej niż 17 pytań, możesz powtórzyć test.
Uwaga!
Do testu nie musisz przystępować, jeśli uzyskałeś niemieckie świadectwo ukończenia szkoły lub jeśli nie możesz spełnić wymagań z powodu choroby fizycznej, psychicznej lub umysłowej, niepełnosprawności lub wieku.
Opłata naturalizacyjna, czyli Einbürgerungsgebühr
Aby uzyskać obywatelstwo niemieckie, musisz również uiścić opłatę administracyjną związaną z przeprowadzeniem procesu naturalizacji. Wynosi ona 255 euro dla osoby dorosłej oraz 51 euro dla niepełnoletnich dzieci, którym zostaje nadane obywatelstwo wraz z rodzicami.
O obywatelstwo ma być łatwiej
19 stycznia 2024 roku Bundestag przyjął projekt uchwały nowelizującej prawo naturalizacyjne. Jednym z celów projektu jest ułatwienie cudzoziemcom mieszkającym w Niemczech naturalizacji, jeśli sobie tego życzą, a tym samym podwyższenie aktualnie ich stosunkowo niskiej liczby. Ma to również ułatwić posiadanie wielu obywatelstw.
Najważniejsze zmiany to:
- Szybsza naturalizacja – W przyszłości osoby z zagranicy, które mieszkają w Niemczech legalnie od dłuższego czasu, będą mogły ubiegać się o niemiecki paszport już po pięciu latach, a nie jak do tej pory po ośmiu. W przypadku „szczególnych osiągnięć integracyjnych” naturalizacja powinna być możliwa nawet po trzech latach. Mogą to być na przykład dobre umiejętności językowe, wolontariat lub bardzo dobre wyniki w szkole, lub w pracy.
- Podwójne obywatelstwo – Do tej pory obowiązywała zasada – z kilkoma wyjątkami – że każdy, kto przyjmuje obywatelstwo niemieckie, musi zrzec się swojego poprzedniego obywatelstwa. W przyszłości posiadanie dwóch obywatelstw będzie zasadniczo możliwe. Projekt odnosi się do faktu, że wielu imigrantów do tej pory unikało zrzeczenia się jednego obywatelstwa – częściowo ze względu na emocjonalne więzi z krajem pochodzenia lub krajem rodziców.
- Dzieci cudzoziemców urodzone w Niemczech – W przyszłości wszystkie dzieci urodzone w Niemczech przez zagranicznych rodziców mają otrzymać niemieckie obywatelstwo bez dalszych zastrzeżeń, jeśli co najmniej jedno z rodziców mieszkało legalnie w Niemczech przez ponad pięć lat. Wcześniej termin ten wynosił osiem lat. Zasadniczo też dzieci urodzone w Niemczech mogą uzyskać i na stałe zachować obywatelstwo niemieckie oraz obywatelstwo swoich rodziców.
- Umiejętności językowe – Szczególne uproszczenia mają dotyczyć członków tzw. pokolenia pracowników gościnnych – Gastarbeiter, którzy często mieszkają w Niemczech od dziesięcioleci. W przyszłości starsi imigranci nie będą już musieli zdawać pisemnego testu z języka niemieckiego, aby uzyskać naturalizację. Nie powinni oni również zdawać pisemnego testu naturalizacyjnego. Te uproszczenia mają na celu uznanie „życiowych osiągnięć” starszego pokolenia.
- Zdolność utrzymania siebie i rodziny – Zasadniczo obywatelstwo niemieckie powinno być przyznawane tylko tym osobom, które są w stanie utrzymać siebie i członków rodziny pozostających na ich utrzymaniu z własnych środków. Istnieją jednak wyjątki, na przykład dla byłych „gastarbeiterów”, którzy przybyli do Niemiec przed 1974 r. lub byłych robotników kontraktowych z NRD.
Jak na razie został przyjęty projekt zmian w prawie naturalizacyjnym. Ustawa wejdzie w życie trzy miesiące po opublikowaniu w Federalnym Dzienniku Ustaw. Zmiany nastąpią najwcześniej w maju/czerwcu 2024 roku.