Ustawowy okres wypowiedzenia w Niemczech. Jakie terminy obowiązują pracowników, a jakie pracodawców?

Czasami nadchodzi w życiu moment, kiedy trzeba zmienić pracę. Dzieje się tak albo z własnej woli, albo  dlatego, że pracodawca nie może lub nie chce już dalej z nami współpracować. Aby rozwiązać stosunek pracy konieczne jest wypowiedzenie, które jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostanie złożone w odpowiednim terminie i zachowane są odpowiednie przepisy. Oto najważniejsze kwestie, dotyczące okresu wypowiedzenia umowy o pracę, czyli Kündigungsfrist.

Czym jest okres wypowiedzenia, czyli Kündigungsfrist?

Okres wypowiedzenia to czas pomiędzy oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy a wynikającym z niego rozwiązaniem umowy. Służy on zapewnieniu wystarczającej ilości czasu na znalezienie nowego partnera umownego – tj. nowego pracownika lub pracodawcy. Dlatego muszą zostać zachowane odpowiednie terminy.

Wskazówka: Strony umowy muszą przestrzegać okresu wypowiedzenia tylko w przypadku zwykłych wypowiedzeń – nie ma okresu wypowiedzenia w przypadku nadzwyczajnych wypowiedzeń bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Z czego wynika okres wypowiedzenia?

Okres wypowiedzenia może wynikać z prawa pracy, obowiązującego układu zbiorowego lub indywidualnej umowy o pracę. Zasadniczo dział kadr, jako zastępca pracodawcy, określa indywidualny okres wypowiedzenia dla pracownika w umowie o pracę. 

Jeśli w Twojej umowie o pracę znajduje się odniesienie do przepisów ustawowych dotyczących okresu wypowiedzenia, mają one wówczas zastosowanie. Jeśli firma natomiast podlega pod układ zbiorowy, zastosowanie mają okresy wypowiedzenia określone w układzie zbiorowym – ale tylko pod warunkiem,jeśli są korzystniejsze dla pracownika.

Jeśli dział kadr nie wprowadzi żadnych indywidualnych postanowień w Twojej umowie o pracę, zawsze obowiązuje ustawowy okres wypowiedzenia!

Ustawowy okres wypowiedzenia dla pracowników

Ustawowy okres wypowiedzenia dla pracowników wynosi 4 tygodnie do 15. dnia lub końca miesiąca kalendarzowego. Przepis ten ma zastosowanie, gdy jesteś zatrudniony przez firmę dłużej niż 6 miesięcy.

Uwaga! 4 tygodnie to nie 1 miesiąc, ale dokładnie 28 dni.

Jak  jako pracownik obliczysz swój okres wypowiedzenia?

Aby określić swój okres wypowiedzenia, musisz najpierw dowiedzieć się, czy zastosowanie ma ustawowy czy umowny okres wypowiedzenia.

Ustawowe ogólne okresy wypowiedzenia mają zastosowanie tylko wtedy, gdy umowa o pracę lub układ zbiorowy pracy nie zawiera żadnych innych regulacji lub postanowień szczególnych, jeśli nie mają zastosowania żadne szczególne przepisy ustawowe (np. dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności) i nie wszczęto postępowania upadłościowego wobec pracodawcy.

W większości przypadków okres wypowiedzenia obliczany jest w tygodniach lub miesiącach, przy czym 15. dzień miesiąca lub koniec miesiąca określa się jako datę odniesienia.

Wyjątek: W mniejszych firmach, zatrudniających mniej niż 20 pracowników, dział kadr nie musi przestrzegać terminów wypowiedzenia 15. dnia miesiąca lub na koniec miesiąca – można rozwiązać umowę z pracownikiem w dowolnym dniu – z zachowaniem 4-tygodniowego okresu wypowiedzenia.

Data otrzymania wypowiedzenia przez pracownika stanowi podstawę do obliczenia okresu wypowiedzenia. Dzień, w którym pracownik otrzymał wypowiedzenie, nie jest uwzględniany przy obliczaniu okresu wypowiedzenia. Zamiast tego liczy się tylko następny dzień. Niedziele i święta są liczone jako normalne dni robocze.

Uwaga: Do obliczenia okresu wypowiedzenia nie stosuje się daty pisma wypowiadającego umowę, lecz datę otrzymania wypowiedzenia!

Przykłady obliczeń okresu wypowiedzenia dla pracowników

Przykład 1: Jeśli obowiązuje Cię miesięczny okres wypowiedzenia, a Twoje wypowiedzenie wpłynęło 15 dnia miesiąca, okres wypowiedzenia kończy się z końcem dnia (o północy) 15 dnia następnego miesiąca.

Przykład 2: Jeśli okres wypowiedzenia wynosi cztery tygodnie, a wypowiedzenie wpłynęło w piątek, okres ten kończy się cztery tygodnie później w piątek o północy.

Jak prawidłowo złożyć wypowiedzenie?

Zasadniczo wypowiedzenie musisz złożyć na piśmie wypowiadającym umowę. Nie musisz w nim podawać daty wypowiedzenia. Wystarczy, że powiadomisz o chęci rozwiązania umowy „w odpowiednim czasie”. Wynika to z faktu, że wypowiedzenie zależy z jednej strony od tego, co zostało uzgodnione w umowie, a z drugiej strony od daty otrzymania wypowiedzenia przez pracodawcy (lub pracownika, w zależności, kto wypowiada umowę).

Na wszelki wypadek można wybrać takie lub podobne sformułowanie: „Niniejszym składamy wypowiedzenie w terminie do dnia XX.XX. Ewentualnie do najbliższej możliwej daty”.

Ustawowy okres wypowiedzenia dla pracodawców

Nie ma różnic w okresie wypowiedzenia dla pracodawców i pracowników do okresu zatrudnienia wynoszącego 2 lata. Jeśli jednak przekroczysz magiczny okres dwóch lat, okres wypowiedzenia dla pracodawcy jest automatycznie przedłużany. Nie ma to wpływu na ewentualne wypowiedzenie umowy przez Ciebie jako pracownika.

Przykłady obliczeń dla pracodawców

Przykład 1: Chcesz złożyć zwykłe wypowiedzenie pracownikowi, który jest zatrudniony w firmie od roku, ze skutkiem na dzień 30 listopada. W takim przypadku należy złożyć wypowiedzenie z zachowaniem czterotygodniowego okresu wypowiedzenia (28 dni) – tj. nie później niż 2 listopada. Dzień otrzymania wypowiedzenia (w tym przypadku 2 listopada) nie wlicza się do okresu wypowiedzenia, więc okres wypowiedzenia zaczyna się od 3 listopada.

Przykład 2: Inny pracownik jest zatrudniony w Twojej firmie od ponad dwóch lat. Jeśli chcesz zakończyć jego zatrudnienie ze skutkiem na dzień 30 listopada, okres wypowiedzenia musi wynosić jeden miesiąc do końca miesiąca – tj. 31 października bieżącego roku.

Przy obliczaniu okresu wypowiedzenia należy zawsze zwracać uwagę na sposób dostarczenia wypowiedzenia. Wynika to z faktu, że zwykłe wypowiedzenie może być nieważne, jeśli zostanie dostarczone nieprawidłowo.

Specjalne regulacje prawne i wyjątki

Są sytuacje, kiedy zwykłe przepisy dotyczące okresu wypowiedzenia nie mają zastosowania. W następujących przypadkach należy przestrzegać specjalnych przepisów ustawowych:

• W przypadku pracowników o znacznym stopniu niepełnosprawności.
• W przypadku, kiedy toczy się postępowanie upadłościowe.
• W przypadku umowy o pracę na czas określony prawo pracy nie przewiduje możliwości zwykłego wypowiedzenia. Umowa o pracę kończy się w uzgodnionym terminie.
• W przypadku nadzwyczajnego wypowiedzenia umowy, którego można dokonać wyłącznie w terminie dwóch tygodni. Nadzwyczajne rozwiązanie umowy jest często określane również jako rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.*

*Wypowiedzenie w trybie nadzwyczajnym (bez zachowania okresu wypowiedzenia)

Nadzwyczajne wypowiedzenie zasadniczo kończy stosunek pracy ze skutkiem natychmiastowym.  Uzgodnione lub ustawowe okresy wypowiedzenia nie muszą być przestrzegane. Wypowiedzenie może jednak nastąpić tylko w ciągu dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o faktach uzasadniających wypowiedzenie.

Dlatego należy zawsze przestrzegać okresu wypowiedzenia 

Znajomość i przestrzeganie obowiązujących okresów wypowiedzenia ma zasadnicze znaczenie dla zgodnego z prawem zwolnienia. Nieprzestrzeganie tego może skutkować uznaniem zwolnienia za nieważne, czemu może towarzyszyć powództwo o niesłuszne zwolnienie, w tym roszczenia odszkodowawcze.